poniedziałek, 10 września 2018

„Tajemniczy czarny kot. Legendy i przesądy” Nathalie Semenuik

„Kot może zostać waszym przyjacielem, jeżeli jesteście tego godni, ale nigdy waszym niewolnikiem.” 
Théophile Gautier 

foto: Wydawnictwo Alma-Press



„Tajemniczy czarny kot. Legendy i przesądy” Nathalie Semenuik to opowieść o losach jednego z najbardziej enigmatycznych zwierząt w historii. Autorka podejmuje próbę stworzenia kompendium, na które składają się burzliwe losy gatunku, legendy, wierzenia ludowe, przesądy związane z czarnym kotem. 

Jasne, przenikliwe, szmaragdowe bądź bursztynowe spojrzenie, lśniąca, puszysta, ciemna niczym noc sierść, czy to możliwe, że to piękne zwierzę dla jednych stanowi talizman przynoszący szczęście, a dla innych uosobienie wszelkiego zła i synonim nieszczęścia? W starożytnym Egipcie kot był niezwykle ceniony za sprawą swoich umiejętności łowieckich, to tutaj nastąpiło udomowienie kota, a samo zwierzę uważano za wcielenie bogini Bastet. W średniowieczu, aż do końca XI wieku nadal ceniono talenty łowcze kotów, dopiero na początku XII wieku zaczęły krążyć opowieści o diabelskich mocach zwierzęcia, widywano je w towarzystwie czarownic, przypisywano mu zdolności magiczne, wreszcie bulla papieża Grzegorza, Vox in rama, określiła czarnego kota, jako sługę diabła, a w XV wieku papież Innocenty VIII ustanowił obowiązek palenia na stosie czarownic wraz z ich zwierzętami. 

Nathalie Semenuik opisuje bulwersujący proceder torturowania kotów, palenia ich na stosie, masakrowania, rzucania kotami oraz murowania ich żywcem w nowo powstających budynkach mieszkalnych (miało to zapewniać solidność budowy i chronić domostwo przed złymi mocami). Podejrzewa się, że gdyby nie masowe mordowanie kotów, dżuma nie zebrałaby w XIV wieku takiego śmiertelnego żniwa. Prześladowania tych spokojnych zwierząt trwały niemal nieprzerwanie do XVII-XVIII wieku. Kot na dobre powrócił do łask w epoce romantyzmu. Tajemniczy, niezależny, zawsze podążający własnymi ścieżkami stał się źródłem natchnienia dla artystów, pisarzy, muzyków. Dość wspomnieć słynny paryski kabaret, bastion awangardy, powstały w 1881 roku, „Czarny Kot”. 

Autorka wymienia w swej książce sławnych właścicieli kotów, takich jak Charlie Chaplin, Albert Camus, Ernest Hemingway, Henri Matisse czy Jean Cocteau. Semenuik ciekawie pisze o legendach dotyczących czarnych kotów, słynnym bretońskim „Ar Kazh Du”, świętym Cado i jego umowie z szatanem, zamku Combourg oraz wróżkach ze Szmaragdowego Wybrzeża, wyjaśnia również skąd się wzięło słynne dziewięć kocich żywotów. I choć czarnego kota łączy się z obłudą, nieszczęściem, ale i kobietą (sic!) to warto spojrzeć inaczej na to zwierzę i dostrzec w nim raczej wiernego towarzysza, nienarzucającego się kompana, a nie źródło problemów i nieszczęść. Na pewno zmianę punktu widzenia ułatwi lektura „Tajemniczego czarnego kota”. 

Książka Nathalie Semenuik nie dość, że jest interesująco napisana, jest również wyjątkowo ładnie wydana. Obfituje w liczne zdjęcia, ilustracje, reprodukcje obrazów, grafiki, autorka zawarła w niej także cytaty z wierszy m.in. Charles’a Baudelaire’a oraz Rainera Marii Rilkego. Odnalezienie interesujących czytelnika fragmentów ułatwia umieszczony na końcu zbioru indeks. Serdecznie polecam tę lekturę, nie tylko miłośnikom kotów. 

Za egzemplarz do recenzji dziękuję wydawnictwu Alma-Press. 

„Tajemniczy czarny kot. Legendy i przesądy” Nathalie Semenuik 
tłumaczenie: Joanna Stachowiak 
tytuł oryginału: Mystérieux Chat Noir – Symboles & Superstitions 
data wydania: czerwiec 2018 
ISBN: 9788370207076 
liczba stron: 144